Definicje
Wykluczenie a ubóstwo
Wykluczenie społeczne jest powiązane w sposób istotny z występowaniem ubóstwa. Jednak nie da się postawić znaku równości między zjawiskiem ubóstwa a wykluczeniem społecznym.
Osoby ubogie nie muszą być wykluczone i odwrotnie – osoby wykluczone niekoniecznie są ubogie. Wobec ubóstwa stosowane są różne miary, ponadto ocenie ulega również głębokość tego zjawiska (poverty depth). I tak, np. kategoria minimum egzystencji jest kategorią wskazującą na bardzo silną deprywacją potrzeb materialnych i jeżeli ktoś pozostaje długotrwale w takiej sytuacji, to zagrożony jest nie tylko wykluczeniem społecznym, lecz także poważnymi zakłóceniami natury egzystencjalnej (rozwoju biologicznego). Z kolei kategoria ubóstwa relatywnego nie musi prowadzić do wykluczenia społecznego. Oznacza ona pogorszenie relatywnej pozycji przez wzrost zróżnicowanie dochodów. W tym przypadku istotna jest analiza głębokości tego ubóstwa; odległości pozycji analizowanego przypadku od poziomu przeciętnego, czy typowego.
Obszar współwystępowania obu zjawisk; ubóstwa i wykluczenia społecznego jest prawdopodobnie znaczny. Zakres współwystępowania obu zjawisk w Polsce nie był jeszcze przedmiotem badań ilościowych, dostarczających empirycznych dowodów o skali obszarów wspólnych. Sprawę może też komplikować szeroka interpretacja ubóstwa jako zjawiska deprywacji potrzeb nie tylko ekonomiczno–materialnych, lecz także psychologiczno – społecznych i uwarunkowanych kulturowo. W przypadku tak szerokiej interpretacji ubóstwa, zakres współwystępowania obu zjawisk może okazać się bardzo szeroki.
Grupy podatne na wykluczenie społeczne:
Dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych,
Dzieci wychowujące się poza rodzina,
Kobiety samotnie wychowujące dzieci,
Kobiety pozostające poza rynkiem pracy,
Ofiary patologii życia rodzinnego,
Osoby o niskich kwalifikacjach,
Osoby bezrobotne,
żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych,
Niepełnosprawni i chronicznie chorzy,
Osoby chorujące psychicznie,
Starsze osoby samotne,
Opuszczający zakłady karne,
Imigranci,
Osoby należące do romskiej mniejszości etnicznej.
Grupy poważnie zagrożone wykluczeniem społecznym w Polsce:
Dzieci i młodzież wypadająca z systemu szkolnego,
Osoby długookresowo bezrobotne,
Opuszczający wiezienia,
Niektóre kategorie ludności wiejskiej: pracownicy byłych Państwowych Gospodarstw Rolnych, chłopi nieprodukujący na rynek,
Osoby zagrożone eksmisją z zamieszkiwanych lokali,
Imigranci zarobkowi wchodzący do szarej strefy zatrudnienia,
Osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków,
Bezdomni,
Imigranci utrzymujacy się z pracy nielegalnej,
Osoby należące do romskiej mniejszości etnicznej.